Błona komórkowa, plazmolema jest struktura oddzielającą środowisko wewnątrzkomórkowe od środowiska zewnętrznego. Zapewnia wymianę materii i energii z otoczeniem oraz odbiór informacji zapewniając komórce możliwość reagowania na zmieniające się warunki zewnętrzne. Błona komórkowa składa się z lipidów, steroidów i białek. Wśród lipidów wyróżnić można fosfolipidy, glikolipidy i lipidy obojętne.
Funkcje błon:
chronią komórki przed działaniem czynników fizycznych i chemicznych, a także przed wnikaniem obcych organizmów, w szczególności chorobotwórczych,
regulują transport wybranych substancji z i do komórki,
reagują na bodźce chemiczne, termiczne i mechaniczne,
pełnią także funkcje enzymatyczne, katalizując różne reakcje metaboliczne,
utrzymują równowagą między ciśnieniem osmotycznym wewnątrz i na zewnątrz komórki.
Właściwości błon biologicznych:
• asymetryczność – każda warstwa ma inny skład i właściwości
• płynność i dynamiczność – lipy przemieszczają się wzdłuż błony (dyfuzja boczna) oraz w poprzek (ruch flip-flop –„koziołkowanie” z jednej warstwy do drugiej), im więcej cholesterolu tym mniejsza płynność błony
• wybiórcza przepuszczalność – tylko niektóre małe cząsteczki przenikają swobodnie przez błonę, inne transportowane są przez kanały białkowe lub białka przenośnikowe przy udziale ATP